آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید با فرمول
H۲O۲،مایعی به رنگ آبی کمرنگ و کمی چگالی تر از آب است و نوعی اسید ضعیف به شمار میآید.آب اکسیژنه اکسندهای قوی محسوب میشود و به همین دلیل از آن به عنوان ماده سفیدکننده بهره میگیرند.آب اکسیژنه را به عنوان سادهترین پراکسید یعنی ترکیبی با پیوند یگانه اکسیژن-اکسیژن میشناسند.این ماده،علاوه بر کاربردهای ذکر شده،به عنوان ماده ضدعفونی کننده نیز کاربرد دارد.لازم به ذکر است که از محلولهای غلیظ هیدروژن پراکسید موسوم به «High-test peroxide»، به عنوان سوخت موشک استفاده میکنند.
در این مقاله به بررسی در مورد تاثیر آب اکسیژنه بر سلامتی میپردازیم.
آب اکسیژنه ۳ درصد (هیدروژن پراکسید) یک ماده شیمیایی مهم تجاری است. این ماده به عنوان ماده سفید کننده یا معطر کننده مواد غذایی، منسوجات و وسایل مراقبت شخصی استفاده میشود. از این ماده در تصفیه فاضلاب، ساخت سایر مواد شیمیایی و آنالیز شیمیایی استفاده میشود. نوعی از آب اکسیژنه در پیشرانه موشکی استفاده میشود.
از پراکسید هیدروژن در تهیه شراب و به عنوان ضد عفونی کننده بذر استفاده میشود. همچنین در برخی از محصولات بعد از مرحله برداشت برای کنترل قارچها و باکتریها از هیدروژن پراکسید استفاده میشود.
غلظت های مختلف پراکسید هیدروژن اثرات قوی تر یا ضعیف تری دارند. پراکسید هیدروژن درجه پزشکی در غلظت ۳٪ وجود دارد. این بدان معناست که بطری حاوی ۳٪ پراکسید هیدروژن و ۹۷٪ آب است.
غلظت های بالاتر در دسترس است اما در صورت بلع یا استنشاق می تواند سمی باشد.
قرارگرفتن در معرض آب اکسیژنه از طریق استنشاق مرطوب یا غبار، از طریق جذب مواد غذایی و از طریق تماس با پوست یا چشم صورت میگیرد. آباکسیژنه میتواند چشمها، پوست و غشاهای مخاطی را تحریک کند. قرارگرفتن در معرض چشم در غلظت ۵٪ یا بیشتر میتواند منجر به آسیب دائمی چشم شود.
آزمایشات با حیوانات آزمایشگاهی آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان آمریکا (IARC) نشان میدهد که پراکسید هیدروژن برای حیوانات میتواند سرطانزا باشد. آزمایشات آزمایشگاهی باکتریایی نشان میدهد که پراکسید هیدروژن جهشزا است. این ماده DNA را تغییر میدهد و آسیب میزند.
هنگامی که انسان پراکسید هیدروژن را استنشاق میکند، باعث تحریک ریه میشود. قرارگرفتن در معرض پوست باعث تاولهای دردناک، سوختگی و سفید شدن پوست میشود. ارگانهایی که بیش از حد در معرض پراکسید هیدروژن قرار دارند، ریهها، رودهها، تیموس، کبد و کلیهها هستند. اثرات قرارگرفتن در معرض مزمن بر روی انسان ناشناخته است.
اما آیا آب اکسیژنه برای پوست نیز مورد استفاده قرار می گیرد؟ در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد.
افراد از پروکسید هیدروژن به طرق مختلف بر روی پوست استفاده می کنند،مانند جلوگیری از عفونت در زخم های جزئی مانند خراشیدگی یا بریدگی های کوچک.آب اکسیژنه برای پوست،کاربردهای متفاوتی دارد.یکی از مهم ترین موارد استفاده آب اکسیژنه برای پوست،در ضدعفونی پوست است.پراکسید هیدروژن دارای خاصیت ضد عفونی کننده و سفید کننده است و در نتیجه، برخی معتقدند که می تواند با عفونت ها مبارزه کند، لکه ها را کاهش دهد، پوست را روشن کند و علائم برخی شرایط را کاهش دهد.به گفته پزشکان،استفاده از محلول پراکسید هیدروژن ۱ درصد،می تواند آکنه را درمان کند.
آب اکسیژنه از عفونت ناخن پیشگیری میکند. کافی است نیم پیمانه از این ماده را داخل آب گرم بریزید و ناخن را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه داخل آن قرار دهید. همچنین میتوانید کمی آب اکسیژنه را روی پنبه بریزید و روی ناخن بگذارید و پانسمان کنید.
زردی دندانها مشکلی است که برخی از افراد با آن مواجه هستند و در اعتماد بنفس آنها تاثیر بالایی دارد بطوری که نمیتوانند در هر جمعی حتی بخندند.از آب اکسیژنه برای استفاده در تولید دهانشویه به جهت نابود کردن باکتری های موجود در دهان و دندان که عامل اصلی بدبویی دهان می باشد استفاده می شود، و همچین برای سفید کردن دندان ها در حوزه دندانپزشکی کاربرد دارد. بهتر است قبل از استفاده حتما با دندانپژشک مشورت کنید.
برای سفید کردن دندان از دو روش می توان استفاده کرد:
روش اول: مقدار کمی آب اکسیژنه ۳ درصد که از داروخانه تهیه شده است را با آب ترکیب کنید و حدودا ۳۰ ثانیه دهانتان را با آن شستشو دهید و سپس آبکشی کنید.
روش دوم: مقدار کمی از این ماده را با خمیر دندان ترکیب کرده و روی مسواک استفاده کنید.
آب اکسیژنه برای مو به عنوان ضدعفونی کننده ،سفید کننده و روشن کننده استفاده می شود.به همین دلیل،پراکسید هیدروژن جزء بسیاری از رنگ موهای بلوند است.
بسیاری از محصولات مراقبت از موها حاوی آب اکسیژنه هستند. شما هم می توانید در منزل محلولی آماده کنید که به درخشندگی موها کمک کند.۵۰% آب اکسیژنه ۳% را با این مقدار آب مخلوط کرده و آن را در اسپری بریزید. آن را روی موهای خیس بپاشید و و مانند معمول شانه بزنید. درخشندگی موها به تدریج دیده می شود. مقدار بیش از حد استفاده نکنید زیرا ممکن است تاثیر نه چندان مطلوبی داشته باشد.
یکی از مشکلات رایج در قسمت گوش،احساس کیپ شدن است که اغلب در اثر ورود آب به مجرای گوش و حجم دهی موم آن پدید می آید.
جرم گیری گوش با آب اکسیژنه یکی از ترکیبات قوی برای حل کردن جرم گوش است.در این شیوه درمان خانگی میزان یکسانی از هیدروژن پراکسید و آب را باید با هم ترکیب کنید و چند قطره داخل گوش بریزید.جرم گوش این محلول را جذب میکند و به شکل یک مایع نسبتاً روان از گوش خارج میشود