اسانس چیست؟

اسانس ،ماده ای بسیار فرار است که تحت شرایط خاصی از یک گیاه عطردار تهیه میشود. اسانس ها معمولا روغنی و آبگریز هستند و حاوی ترکیبات شیمیایی فرار از گیاهان. نام اسانس از نام گیاهی که عطر آن استفاده شده، برداشته میشود.
اما اسانس ها خواص خود را از کجا می گیرند؟ترکیبات آنها چیست که آنها را خــاص می کند؟شیمی اسانس چیست؟
اسانس ها مانند همه ترکیبات آلی از صــدها ترکیب تشکیل شده اند.دسته بندی اسانس ها به دو دسته است :
♦ هیدروکربن ها در اسانس ها عمدتاً به صورت ترپن ها وجود دارند. برخی از آنها مونوترپن ها، سسکوی ترپن ها و دی ترپن ها هستند.
♦ ترکیبات اکسیژن دار عمدتاً به شکل فنل،الکل، آلدئید،کتون،استر و اکسید وجود دارد.
علاوه بر این، اسانس ها ممکن است حاوی ترکیبات دیگری مانند آلکان ها، اترها، اسیدهای کربوکسیلیک، لاکتون ها، کومارین ها و فورانوئیدها باشند.
تقطیر رایج‌ترین روش برای جداسازی اسانس‌ها است، اما فرآیندهای دیگر - از جمله انفلوراژ (استخراج با استفاده از چربی)،خیساندن،استخراج با حلال و پرس مکانیکی برای برخی محصولات استفاده می‌شود.
از بین تعداد زیادی از گونه های گیاهی،اسانس ها به خوبی از چند هزار گیاه شناسایی شده اند.
روغن ها به صورت ریز قطرات در غدد گیاهان ذخیره می شوند.
پس از انتشار از طریق دیواره غدد،قطرات قبل از تبخیر روی سطح گیاه پخش می شوند و هوا را با عطر پر می کنند. خوشبوترین گیاهان،در مناطق استوایی یافت می شوند، جایی که انرژی خورشیدی بیشترین مقدار را دارد.
عملکرد اسانس در یک گیاه به خوبی شناخته نشده است.روغن های برگ،روغن چوب و روغن ریشه ممکن است برای محافظت در برابر انگل های گیاهی یا تخریب توسط حیوانات مفید باشند.
ترشحات اولئورزینی که هنگام زخمی شدن تنه درخت ظاهر می شوند، مانع از بین رفتن شیره می شوند و به عنوان یک مهر و موم محافظ در برابر انگل ها و ارگانیسم های بیماری عمل می کنند.
از نظر تجاری، اسانس های خوراکی و صنعتی به سه روش اصلی استفاده می شوند:
♦خوشبو کننده در لوازم آرایشی،عطر،صابون،مواد شوینده
♦ در محصولات صنعتی،خوراک دام ،حشره کش ها و رنگ ها 
♦ طعم دهنده در محصولات نانوایی، آب نبات، شیرینی ها،گوشت،ترشیجات،نوشابه ها،دارو 

فرآیند تولید اسانس

تولید اسانس صنعتی با استفاده از دستگاه های سیستم سورتینگ، دستگاه های خرد کن، خشک کن تفاله ها، مخزن های خیساندن، برج های تقطیر، فیلترهای موردنیاز، دستگاه های تبخیرکننده و ماشین های مخلوط کننده امکانپذیر می باشد.
روش‌های استخراج اسانس با توجه به نوع گیاه، اسانس و کیفیت مطلوب در اسانس‌گیری بسیار متفاوت است. برای استخراج اسانس از روش‌هایی چون تقطیر با بخار آب، توسط حلال‌های شیمیایی، پرس سرد، استفاده از فشار بخار آب، گاز دی‌اکسیدکربن، آب جوش و خلاء استفاده می‌شود. از نظر فنی، روش آب جوش و خلا برای اسانس‌گیری از گیاهان دارویی مناسب تر می باشد زیرا با این روش کیفیت اسانس تولیدی، مطلوب تر است. در بخش اسانس گیری با توجه به نوع فعالیت آن مجموعه باید حداقل دارای بخش‌هایی مثل انبار مواد اولیه، خشک‌کن، دستگاه اسانس‌گیری و تجهیزات پس از اسانس‌گیری باشد، که دستگاه اسانس‌گیری خود نیز باید دارای بخش‌هایی مثل منبع تولید حرارت، دیگ آب‌جوش، پمپ خلا، شیر جداکننده و شیر تخلیه باشد.

کاربرد استفاده از اسانس های صنعتی

از اسانس‌های صنعتی در بسیاری از صنایع استفاده می شود. کاربرد اسانس ها در محصولات صنعتی موجب تقویت عطر و بوی آن ها می گردد. درنهایت استفاده از این ترکیبات باعث فروش بیشتر آن ها خواهد شد.
در ادامه به برخی از موارد استفاده از این اسانس‌ها اشاره شده است:
*در صنایع شیمیایی مانند حلال ها، معرف ها، ضد کف ها
*صنایع رنگ
*صنعت لاستیک سازی
*ساخت زیره کفش
*صنعت شمع سازی
*تولید جوهر
*رایحه درمانی
*صنعت داروسازی
*صنعت عطر و طعم
*کشاورزی و صنعت سهام زنده
*نگهداری خانه و صنعت محصولات تمیز کردن خانگی
*صنعت نفت
*چرم سازی
*استخراج CO۲
صنعت اسانس، بخش رو به رشدی که هر روز باعث ایجاد و گسترش رفاه در سراسر جهان می شود.

شرایط نگهداری و ذخیره سازی

 ♦اسانس ها را به هیچ عنوان در ظرفهای پلاستیکی نگهداری نفرمایید،زیرابه مرور زمان باعث تولید ترکیبات سمی و مسموم کننده میشود.
♦برای جلوگیری از این تغییرات باید اسانس ها را در ظرف های سربسته از جنس شیشه رنگی نگهداری کرد.
♦این ترکیبات باید در محیط های خشک و خنک نگهداری نمود زیرا تماس اسانس‌ها با هوا سبب اکسیدشدن اسانس می‌شود و به مرور زمان به دلیل اکسیداسیون و مواد رزینی شدن،رنگ آن ها تیره می شوند.
♦نورخورشیدخواص ترکیبات اسانس را از بین می برد  بنابراین باید اسانس‌های صنعتی و خوراکی را دور از نور خورشید نگهداری کرد.